Arača je najvredniji i najstariji spomenik vojvođanskih Mađara

Najstariji i najvredniji spomenik vojvođanskih Mađara stotinama godina svedoči o prisustvu i veri Mađara. Za ruševine ove crkve vezuje se i legenda da se svakog 20. avgusta otvara zemlja u okolini crkve.

Po jednoj legendi kralj Ištvan sahranjen je u podzemnim prostorijima aračke crkve na pustari. Legenda kaže da je dobra vila kod kralja Ištvana spustila Vicušku, ćerku guščara. Pospanom kralju sa dugačkom bradom, i na glavi sa krunom ukrašenom draguljima, devojka se potužila na zlu sudbinu njene porodice. Kralj se probudio i obećao da kada se ponovo začuju zvona na crkvi na pustari, on će doći sa nebesa i pomoći će sirotim stradalnim Mađarima u južnim krajevima. Veliki kralj je zamolio Vicušku da do tada čuvaju crkvu.

Po narodnom verovanju svake trinaeste godine, noću na dan Sent Išvana oko crkve na pustari na više mesta vide se plavi plamenovi, dok se sredinom noći na nekoliko mesta oko ovih plavih plamenova otvori zemlja i iz nje izroni ognjeni, sjajan pehar, napunjen zaslepljujuće blistavim žutim zlatom. Pored pehara stoji jedna vila koja se oglašava anđeoskim glasom: „Dođite, dobri ljudi, tu je zlato! Izgradite ponovo crkvu na pustari!"

Do sada su mnogi pokušali, ali samo su glumili dobročinstvo. Duše su im loše, i zbog pohlepe, pogorelih ruku, jaučući su se udaljavali od pehara. Zlato je ostalo u njemu, i sa približavanjem zore pehar bi zajedno sa zlatom upadao nazad u zemlju, govori legenda.

U Tordi je 1998. godine formirano društvo za zaštitu spomenika i tako su ostaci crkve postepeno dospeli u žižu javnosti.

„Odlučili smo da uredimo okolinu, da ovamo dolazimo i organizujemo praznik spomenika,  i da skrenemo pažnju javnosti, stručnjaka, mađarske zajednice na crkvu na pustari u Arači i njen značaj koji je nekada imala za Mađara i za hrišćane" kaže Jene Lazar, potpredsednik Društva za negovanje tradicije „Arača" iz Torde.

Uz podršku mađarske vlade uskoro će otpočeti temeljna obnova kultnog mesta vojvođanskih Mađara. Za očuvanje ruševne crkve mađarska vlada obezbedila je milijardu forinti.

„Ovo je jedno od najznačajnijih i najvažnijih spomenika u Srbiji i iz toga je jasno da i Srbija ima ozbiljan zadatak u prvom redu da se ova rekonstrukcija što kvalitetnije uradi, ali i da računamo na njenu ozbiljnu podršku, a ne da se oslanjamo samo na pomoć mađarske vlade" kaže Jene Hajnal, predsednik Mađarskog nacionalnog saveta.

Oko današnjih ruševina crkve nekada je cvetalo naselje. Prema planovima temeljni radovi neće se raditi samo na objektu, već će i okolinu prilagoditi potrebama 21. veka, kako bi dospeo na turističku mapu.